Να κλείσουν τα παραθυράκια ανάθεσης έργων σε ημετέρους

Είναι γνωστό ότι το σύστημα παραγωγής των δημοσίων έργων, ως θεσμικό πλαίσιο, ως περιεχόμενο και ουσία λειτουργίας, όχι μόνο νοσεί αλλά βρωμάει εξ αποστάσεως. Η παρούσα κυβέρνηση πράγματι προσπαθεί να βάλει μια τάξη για την επιλογή της καλύτερης προσφοράς θεσπίζοντας τρία κριτήρια στο νέο θεσμικό πλαίσιο με κυρίαρχη κατεύθυνση την διαφάνεια και την προώθηση του υγιούς ανταγωνισμού στις προσφορές για την κατασκευή των έργων που συμπιέζει τις τιμές και προσφέρει βέλτιστο τεχνικό έργο.

Αυτή την αρχή της διαφάνειας και του ελεύθερου ανταγωνισμού, δεκαετίες τώρα ηρνούντο να την προσεγγίσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στα «καρτέλ» παραγωγής τεχνικών έργων (άλλωστε οι πιο ζουμερές μίζες από τα τεχνικά έργα έβγαιναν).

Οι μέθοδοι είναι απλοί:

α) Ανάθεση έργων με το σύστημα Πρόσκλησης περιορισμένου αριθμού εργοληπτών (άρθρο 28 του Ν. 3669/2008) δηλαδή στην πράξη Κλειστός διαγωνισμός σε ένα κύκλο π.χ. 5 ενδιαφερομένων, όπου ο «δικός μας» φέρνει άλλους 4 φίλους του και με φτιαγμένες τις προσφορές, ο «δικός μας» παίρνει τη δουλειά με ελάχιστη έκπτωση. Ως δικαιολογία των κλειστών διαγωνισμών είναι το κατεπείγον, η θεομηνία, η σπουδαιότητα ή το ειδικό έργο ερευνητικού χαρακτήρα, ή η μοναδικότητα του κατασκευαστή. Οι ενδιαφερόμενοι φρόντιζαν την ανάλογη βάφτιση με «προκρούστια» λογική. Έτσι για παράδειγμα πρέπει να καθορίστηκε για τις 3-8-2010 ένας διαγωνισμός στο Δήμο Αράχωβας Βοιωτίας σε έργο ανακαίνισης όψεων του κύριου οδικού άξονα της πόλης και προϋπολογισμού πολλών - πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Ένας κλειστός «σιωπηλός» διαγωνισμός αφού μόνον οι ελάχιστες κατασκευαστικές εταιρείες που προσκλήθηκαν πρέπει να γνωρίζουν τα στοιχεία. Έτσι μέχρι σήμερα ακόμη και ο Σ.Α.Τ.Ε. (συλλογικό όργανο των Τεχνικών Εταιρειών) δι΄ εγγράφου του (αρ. πρωτ. 22161/2-8-2010) αναζητά την τήρηση της νομιμότητας στη διαδικασία του εν λόγω διαγωνισμού.
Η Δημοπρασία αυτή έχει προβληματικά χαρακτηριστικά και αναμφισβήτητα οι διοικητικές αρχές πρέπει να ελέγξουν που; πως; σε ποιούς; γιατί; και με ποιούς όρους θα διατεθούν τα χρήματα του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα σ’ αυτή την κρίσιμη οικονομική περίοδο που περνάμε.

β) Το σύστημα «μελέτη – κατασκευή» (άρθρο 8 του Ν. 3669/2008). Ο τρόπος αυτός χρησιμοποιείται στις ευρωπαϊκές χώρες και αποδίδει καρπούς, όμως στην ελληνική εκδοχή τα πράγματα είναι διαφορετικά και αυτό γιατί: μέσα από την υποκειμενική υπερβαθμολόγηση της τεχνικής προσφοράς αδρανοποιείτο η οικονομική προσφορά. Εδώ, κατά το παρελθόν έχουν γίνει σημεία και τέρατα από τα γραφειοκρατικά κυκλώματα (ελληνικής κοπής), όπου μελέτες για πέταμα κυριολεκτικά αναγορεύονταν με το αζημίωτο από τους αρμόδιους του εκάστοτε φορέα σε νέους αρχιτεκτονικούς Παρθενώνες υψηλής βαθμολογίας αλλά και ποιοτικές προσφορές υλικών «σαβούρας» δοξολογούντο ως χρυσός. Οι αιτίες και εδώ ήταν το κατεπείγον ενός έργου που οι Βρυξέλες πράγματι παλαιότερα απαιτούσαν την ωριμότητα του έργου σε ελάχιστο χρονικό διάστημα προκειμένου να εντάξουν τα έργα σε προγράμματα χρηματοδότησης και πράγματι με το σύστημα αυτό επετεύχθησαν σημαντικές απορροφήσεις.
Η αιτία αυτή σήμερα έχει εκλείψει, όμως η διάταξη αυτή βολεύει πολλούς που απορρίπτουν όλα τα θετικά του συστήματος και κρατούν μόνο εκείνα που οδηγούν στην ουσία σε απ’ ευθείας αναθέσεις.
Ήδη επί Σουφλιά, ουσιαστικά, αδρανοποιήθηκε αυτή η διάταξη. Μερικοί όμως τη χρησιμοποιούν ακόμα. Για παράδειγμα ο νέος περιφερειάρχης μόλις που πρόλαβε να ακυρώσει διαγωνισμό μελετοκατασκευής 15 βρεφονηπιακών σταθμών στην Αττική και να οδηγήσει τα έργα αυτά  σε διαφανείς διαδικασίες ανοιχτού διαγωνισμού που ο προηγούμενος περιφερειάρχης είχε δρομολογήσει. Επίσης ο νυν νομάρχης Αθήνας, όχι μόνο δεν ακύρωσε αντίστοιχο διαγωνισμό στο έργο «Μελέτη – Κατασκευή Πολυκέντρου Κοινωνικής Πολιτικής και Ενημέρωσης στο Δ. Αγ. Βαρβάρας», προϋπολογισμού 4.168.000,00 €, αλλά αντίθετα το σύστημα μελετοκατασκευή, φαίνεται να το επιλέγει και να το υπερασπίζεται. Ο διαγωνισμός αυτός είναι για τις 3-8-2010. Η διοίκηση όμως θα πρέπει να ερευνήσει την αιτιολογία επιλογής του συγκεκριμένου τρόπου, γιατί όπως και να το κάνουμε το νόμιμο δεν είναι πάντα και ηθικό.

γ) Ένα άλλο κόλπο είναι η διάταξη που δίνει το δικαίωμα στο φορέα  μετά από 2 ή 3 «άγονους» διαγωνισμούς, να προχωρήσει σε απ’ ευθείας ανάθεση του έργου σε κάποιον εργολάβο ακόμη και χωρίς έκπτωση. Σ’ αυτή την περίπτωση το πράγμα έχει πολύ ζουμί γιατί οι ενδιαφερόμενοι και τα γραφειοκρατικά κυκλώματα με διάφορους τρόπους και δικαιολογίες ανατρέπουν διαγωνισμούς, π.χ. ακόμα και μη εμφανιζόμενη ως μέλη της επιτροπής διεξαγωγής του διαγωνισμού στην ώρα της δημοπρασίας προκειμένου να βγουν άγονοι οι διαγωνισμοί και έτσι να ανοιχτεί ο δρόμος για πιθανή απ’ ευθείας ανάθεση, όπως έγινε στις 23-7-2010 στο Δήμο Φιλοθέης Αττικής.

δ) Οι διατάξεις για τις αναθέσεις στην εποχή των Ολυμπιακών έργων που δεν καταργήθηκαν ακόμα. Εκεί, για να περιγράψει κανείς το τι έγινε και τι γίνεται ακόμα, θέλει τόμους ολόκληρους, αφού με το «κατ’ επείγον» και «ειδικό έργο» έγινε χορός δισεκατομμυρίων ευρώ εις υγεία των κορόιδων που φούσκωναν από το «Ολυμπιακό» ιδεώδες, ενώ τα «κυκλώματα» θησαύριζαν.

Τέλος κλείνουμε αυτό το άρθρο με την ελπίδα ότι είναι πλέον η ώρα να αλλάξουν τα πράγματα.  Επί τέλους πια! Πρέπει να κλείσουν οι τρύπες της διαφθοράς και της αδιαφάνειας, μέσω των οποίων διάφοροι επιτήδειοι φόρτωσαν και εξακολουθούν να φορτώνουν τόσα οικονομικά βάρη στις πλάτες του ελληνικού λαού. Οι πολίτες απαιτούν πλήρεις ελέγχους και απόδοσης ευθυνών όπου αυτές υπάρχουν.
Σήμερα στο χώρο παραγωγής δημοσίων έργων υπό συνθήκες διαφάνειας οι εκπτώσεις που δίνονται από τους ενδιαφερομένους εργολάβους στα οικοδομικά ξεπερνούν το 40%, ενώ στις διαμορφώσεις πρασίνου, οδοποιίας και άλλων έργων το 60%.
Είμαστε περίεργοι να δούμε το ύψος των εκπτώσεων που δόθηκαν στις δημοπρασίες των έργων που έγιναν με τα συστήματα δημοπρασιών που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Εμείς θα το ερευνήσουμε και θα επανέλθουμε.